fbpx

Zbycie udziału w spółce cywilnej

Charakter spółki cywilnej

W umowach spółki cywilnej często spotyka się zapisy dotyczące możliwości zbycia przez wspólników przysługującego im udziału w spółce. Czy takie zapisy są dopuszczalne? I czy w ogóle możliwa jest zmiana stron umowy spółki cywilnej a więc jej wspólników?

 Refleksję na ten temat należy rozpocząć od opisania charakteru spółki cywilnej. Spółka taka to stosunek obligacyjny oparty na umowie, w której wspólnicy zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom V. Zobowiązania. Część szczegółowa). Spółka cywilna mimo posiadania pewnych cech organizacyjnych nie jest podmiotem prawa cywilnego. Przede wszystkim nie jest ona osobą prawną ani jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej, ale wyposażoną w zdolność prawną. Jest zatem stosunkiem prawnym (obligacyjnym) opartym na umowie pomiędzy jej wspólnikami.

W związku z powyższym spółka jako taka nie posiada „własnego” majątku, a majątek wniesiony do niej tytułem wkładów lub nabyty później stanowi majątek wspólny wszystkich jej wspólników. Majątek wspólny wspólników jest przy tym odrębny od majątku osobistego każdego z nich i ma charakter wspólności łącznej . Wspólność łączna oznacza niepodzielność majątku oraz brak określenia wysokości udziałów przysługujących poszczególnym wspólnikom. Każdy wspólnik zatem jest współwłaścicielem majątku jako całości, jak też każdej rzeczy i prawa tworzących tę całość (wspólność do niepodzielnej ręki).

W związku z takim charakterem majątku Kodeks Cywilny przyjął w art. 863 § 1, że wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku.

Niepodzielność majątku

 Zasadę wynikająca ze wskazanego przepisu uzasadnia fakt, że oczywistą konsekwencją niepodzielności majątku wspólnego jest jego nienaruszalność, co oznacza, że wspólnik nie może rozporządzać (zbywać, obciążać) ani udziałem w tym majątku, ani udziałem w poszczególnych jego składnikach (Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom V. Zobowiązania. Część szczegółowa). Z art. 863 § 1 K.c. i przewidzianego w nim zakazu rozporządzania „udziałem” w majątku wspólnym wynika niedopuszczalność przeniesienia w drodze umowy między wspólnikiem a osobą trzecią prawa do członkostwa (czy też prawa do udziału) w spółce (Ciszewski Jerzy (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. II).

Wskazany przepis ma charakter bezwzględnie obowiązujący. W związku z powyższym niedopuszczalne są jakiekolwiek postanowienia umowy spółki kreujące możliwość rozporządzania udziałem we wspólnym majątku wspólników, nawet za zgodą wszystkich wspólników. Nieważne będą też wszelkie umowy dotyczące takiego rozporządzenia.

Zmiana podmiotowa w spółce cywilnej- jak to zrobić?

Nie oznacza to jednak, że nie jest dopuszczalna zmiana stron umowy spółki tj. zmiana jej wspólników. Jest to możliwe, ale nie może się odbyć w drodze rozporządzenia udziałem we wspólnym majątku wspólników spółki cywilnej. Zmiana wspólnika lub przystąpienie do spółki nowego wspólnika może nastąpić tylko przez zmianę lub zawarcie nowej umowy spółki.

 Przystąpienie do spółki nowego wspólnika wymaga zgody wszystkich aktualnych wspólników i zmiany umowy spółki dokonanej pomiędzy dotychczasowymi wspólnikami i wspólnikiem przystępującym do spółki. Natomiast zmiana wspólników może nastąpić również w drodze zmiany umowy spółki, jednakże z jednoczesnym wystąpieniem dotychczasowego wspólnika i przystąpieniem nowego. Wynikający z art. 863 § 1 k.c. zakaz rozporządzania udziałem w spółce cywilnej odnosi się bowiem do okresu istnienia samej spółki lub uczestnictwa w niej danego wspólnika. Tym samym wspólnik może rozporządzić swoimi prawami w chwili wystąpienia z niej. W związku z tym dopuszczalne jest wstąpienie do spółki cywilnej nowego wspólnika i przejęcie przez niego dotychczasowych zobowiązań oraz uprawnień za zgodą pozostałych wspólników, w tym i jednocześnie ustępujących z tej spółki (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1995 r. III CZP 160/95).

autor

Maciej Wąsik

radca prawny

Polecamy również:

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Napisz do nas arrow_right
notifications_none

Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

clear